Op woensdag 5 juni om 13.30 uur komt de Westelse seniorenraad samen. Ze doen dat voor een keer niet op hun vertrouwde stek in de cafetaria achter het gemeentehuis, maar in OCMW-zaal 't Rietje in de Verlorenkost 20 in Westerlo. En daar hebben ze meer dan een goede reden voor! De Verlorenkost is sinds dit jaar immers nog meer het epicentrum van zorgend Westerlo! Eind maart verhuisden de bewoners van het oude naar het nieuwe Woonzorgcentrum. Daardoor kwam er in de vroegere lokalen ruimte vrij voor de nieuwe dagopvang van CADO. De leden van de seniorenraad gaan er een kijkje nemen. Na het bezoek aan CADO staat er ook samen met de bewoners de serviceflats een initiatie tai chi op het programma. De sessie is een initiatief en een organisatie van de Westelse gezondheidsraad en vindt plaats in de zithoek van serviceflats Het Riet in de Verlorenkost 20.
In Azië weten ze het al heel lang: tai chi is een ideale vorm van beweging voor valpreventie. Om vallen te helpen vermijden moeten bewegingsprogramma’s zich richten op evenwicht, spiersterkte en uithouding. Ouderen die een tai-chiprogramma volgen hebben volgens studies 47 % minder kans om te vallen dan anderen. Tot 18 maanden na de training zijn er bij deze groep duidelijk minder valpartijen en minder letsels. Voor senioren ouder dan 75 moet een specifiek tai-chiaanbod worden opgesteld. Tai chi levert ook een positieve bijdrage aan het verminderen van de valangst. Senioren herwinnen ook zelfvertrouwen door het ervaren van een grotere spiersterkte, betere controle en coördinatie.
Wat achtergrond
Meer dan een kwart van de thuiswonende senioren valt minstens een keer per jaar. De helft van de 80-plussers valt jaarlijks. In residentiële instellingen ligt dit cijfer nog hoger. Bij 65-plussers vallen vrouwen dubbel zo vaak als mannen. 20 % van de valpartijen hebben ernstige letsels tot gevolg. 33 % van de senioren met een heupfractuur als gevolg van een val sterft binnen het jaar. Slechts 20 % van de valincidenten wordt aan de huisarts gemeld. Valpartijen en de letsels die men erbij oploopt hebben een ernstige impact op de kwaliteit van het leven van senioren. Toch gebeurt er op preventief vlak alsnog te weinig om vallen te voorkomen.
Wie valt?
Dé senior bestaat niet. Het enige wat deze steeds aangroeiende groep gemeen heeft is dat ze allemaal ouder dan 65 zijn. Valpreventie moet om effectief te zijn zoveel mogelijk naar subgroepen werken. Subgroepen op basis van leeftijd, maar ook op basis van geslacht en valrisico. Vanaf 75 hebben vooral vrouwen af te rekenen met verminderde botdensiteit en osteoporose. Ze hebben op deze leeftijd over het algemeen ook minder evenwichtsgevoel dan mannen. Ze vallen dus vaker, en breken ook vaker een heup. Een zwakke fysieke of cognitieve conditie, een eerdere val, weinig fysieke activiteit en het nemen van bepaalde of verschillende soorten medicatie verhogen ook allemaal het risico op vallen.
Wat vinden senioren zelf?
Senioren schatten hun kans om te vallen niet in op basis van feiten. Senioren jonger dan 75 voelen zichzelf ook niet oud of kwetsbaar, terwijl vallen volgens hen vaak iets is voor oude, zieke mensen. Vallen wordt dus pas een aandachtspunt als men al gevallen is.
Valangst
Eén val leidt vaak tot een vicieuze cirkel. Naast de duidelijke zichtbare lichamelijke letsels moet ook worden rekening gehouden met de psychische impact van een valpartij. De angst om nogmaals te vallen heeft immers een ernstige invloed op de levenskwaliteit. Men durft ook minder aan fysieke activiteit te doen, waardoor men makkelijker opnieuw valt. Een val is ook vaak een reden om opgenomen te worden in een rusthuis, en daar hebben weinig senioren zin in.
Meer bewegen = minder vallen
Met fysieke activiteit kan vallen vaak voorkomen worden. Het lijkt een tegenspraak, maar is dat zeker niet. Wie beweegt valt minder, en gebeurt dat toch dan loopt iemand die voldoende beweging neemt meestal minder snel een ernstig letsel op.
Er zijn echter verschillende zaken die beïnvloeden of men al dan niet voldoende beweging neemt:
Als men gelooft het te kunnen, zal men ook sneller geneigd zijn aan beweging te gaan doen.
Hoe meer plezier men heeft in de fysieke activiteit hoe makkelijker men die zal volhouden.
Wie ondersteuning krijgt van zijn omgeving zal makkelijker meer gaan bewegen dan iemand die van hun partner, kinderen, vrienden of arts niet hoort dat fysieke activiteit belangrijk is.
Erg belangrijk is ook of er in de omgeving de nodige infrastructuur is.
Hoezo ‘beweging’?
Met beweging die effectief is voor valpreventie bedoelen we uiteraard niet bergbeklimmen of marathonlopen. Het beste is beweging met lage tot gemiddelde intensiteit. Oefeningen die een sterke inspanning vereisen leiden eerder tot een verhoogde valkans. Een voortgezette en volgehouden training is ook veel effectiever dan slechts sporadisch beweging te nemen. Het type van beweging moet natuurlijk aangepast zijn aan het niveau van gezondheid en fitheid van de doelgroep.
Aanbevelingen
De beste manier om aan valpreventie te doen is echter door rekening te houden met álle risicofactoren, met de eigenheid van de senior en met zijn totale omgeving, en daar op in te spelen. Effectieve valpreventie combineert dus de aanpak van biologische, sociale, omgevings- en gedragsfactoren. Dit gebeurt best op basis van educatie, facilitatie en pleitbezorging. Ook moet de samenwerking tussen de verschillende betrokken organisaties en de bevoegde overheidsinstanties bevorderd worden. De overheid moet de lokale overheden en betrokken organisaties stimuleren om te werken rond valpreventie bij senioren.
